Viêm mào tinh hoàn là tình trạng viêm của ống cuộn (mào tinh hoàn) ở mặt sau của tinh hoàn và mang tinh trùng. Đau và sưng là những dấu hiệu phổ biến nhất và là triệu chứng của viêm mào tinh hoàn. Nam giới ở mọi lứa tuổi có thể có viêm mào tinh hoàn, nhưng phổ biến nhất ở nam giới trong độ tuổi từ 20 – 39.

Viêm mào tinh hoàn thường được gây ra do nhiễm trùng bởi vi khuẩn hoặc do một căn bệnh qua đường tình dục (STD), chẳng hạn như bệnh lậu hay chlamydia. Trong một số trường hợp, tinh hoàn cũng có thể bị viêm, một tình trạng gọi là epididymo – orchitis.

Hình minh họa: Internet

Triệu chứng

Triệu chứng của viêm mào tinh hoàn: 

• Một số gặp sưng, đỏ hoặc ấm bìu.
• Tinh hoàn đau và thường ở một bên, những cơn đau có thể sẽ xấu đi khi đi tiêu.
• Đi tiểu đau hoặc cần khẩn cấp hoặc thường xuyên đi tiểu.
• Đau khi giao hợp hay xuất tinh.
• Ớn lạnh và sốt.
• Mở rộng hạch bạch huyết ở bẹn (hạch bẹn).
• Đau hoặc khó chịu ở bụng dưới hoặc vùng xương chậu.
• Chảy dịch ra từ dương vật.
• Máu trong tinh dịch.

Viêm mào tinh hoàn mãn tính:

Các dấu hiệu và triệu chứng của viêm mào tinh hoàn thường phát triển một hoặc hai ngày và khi được chữa trị. Trong một số trường hợp, viêm mào tinh hoàn có thể không hoàn toàn rõ ràng hoặc có thể tái diễn. Điều này được gọi là viêm mào tinh hoàn mãn tính. Các triệu chứng của viêm mào tinh hoàn mãn tính có thể xuất hiện dần dần. Đôi khi nguyên nhân của viêm mào tinh hoàn mãn tính không xác định.

Đến gặp bác sĩ khi: 

Không bao giờ bỏ qua sưng đau bìu. Một số điều kiện có thể gây đau tinh hoàn và một số các điều kiện cần điều trị ngay lập tức. Một số điều kiện gây đau bìu hoặc sưng có thể sẽ xấu đi hoặc gây tổn thương vĩnh viễn nếu không được điều trị kịp thời.

Xoắn tinh hoàn, có thể gây đau tương tự như do viêm mào tinh hoàn và cần điều trị khẩn cấp bởi vì nó chặn khối lượng máu đến tinh hoàn. Đi khám bác sĩ nếu có chảy dịch ra từ dương vật  hoặc đau khi đi tiểu.

Nguyên nhân

Viêm mào tinh hoàn có một số nguyên nhân như:

Các bệnh qua đường tình dục (STDs): STDs, đặc biệt là bệnh lậu và chlamydia là nguyên nhân thường gặp nhất của viêm mào tinh hoàn ở trẻ, người đàn ông hoạt động tình dục.

Các bệnh nhiễm trùng: Con trai, đàn ông lớn tuổi và người đàn ông đồng tính có nhiều khả năng có viêm mào tinh hoàn gây ra do nhiễm trùng bởi vi khuẩn qua đường tình dục. Đối với đàn ông và bé trai đã có bệnh nhiễm trùng đường tiểu hoặc nhiễm trùng tuyến tiền liệt, vi khuẩn có thể lây lan từ các nơi bị lây nhiễm đến mào tinh hoàn. Hiếm khi, viêm mào tinh hoàn là do bị nhiễm nấm.

Các thuốc tim amiodarone: Trong một số trường hợp, thuốc chống arrhythmic gây viêm mào tinh hoàn. Viêm mào tinh hoàn do amiodaron được điều trị bằng cách tạm thời ngưng thuốc hoặc giảm liều.

Bệnh lao: Trong một số trường hợp, bệnh lao có thể gây viêm mào tinh hoàn.

Nước tiểu trong mào tinh hoàn: Được biết đến như viêm mào tinh hoàn hóa học, điều này xảy ra khi nước tiểu chảy ngược vào trong mào tinh hoàn. Nó có thể xảy ra với nâng vật nặng hoặc căng thẳng.

Hình minh họa (internet)

Yếu tố nguy cơ

Viêm mào tinh hoàn qua đường tình dục

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ bị viêm mào tinh hoàn gây ra bởi một STD, bao gồm:

• Hành vi tình dục nguy cơ cao: Chẳng hạn như có nhiều bạn tình, quan hệ tình dục với một đối tác với một STD và quan hệ tình dục mà không dùng bao cao su.
• Cá nhân có lịch sử của một STD: Đang có nguy cơ bị nhiễm trùng là nguyên nhân gây viêm mào tinh hoàn nếu đã có một STD trong quá khứ.

Viêm mào tinh hoàn không do nhiễm STDs

Một vài điều làm tăng nguy cơ viêm mào tinh hoàn gây ra bởi nhiễm trùng khác hơn là một STD, bao gồm:

• Qua tuyến tiền liệt hay nhiễm trùng đường tiểu: Nhiễm trùng đường tiết niệu mãn tính hoặc nhiễm trùng tuyến tiền liệt có liên quan đến nhiễm khuẩn có thể gây viêm mào tinh hoàn.
• Cắt da qui đầu dương vật hay bất thường của đường tiết niệu: Các điều kiện này làm tăng nguy cơ viêm mào tinh hoàn gây ra do nhiễm trùng bởi vi khuẩn.
• Thủ tục y tế có ảnh hưởng đến đường tiết niệu: Thủ tục như phẫu thuật hoặc có một ống thông tiểu, phạm vi chèn vào dương vật có thể đưa vi khuẩn vào đường sinh dục – tiết niệu, dẫn đến nhiễm trùng.
• Tuyến tiền liệt nở lớn: Có một tuyến tiền liệt to làm cản trở chức năng bàng quang và làm nước tiểu trong bàng quang đặt vào nguy cơ nhiễm trùng bàng quang, làm tăng nguy cơ viêm mào tinh hoàn.

Các biến chứng

Viêm mào tinh hoàn cuối cùng có thể gây ra:

• Áp xe bìu, khi bị nhiễm mô đầy mủ.
• Viêm mào tinh hoàn mãn tính, có thể xảy ra khi viêm mào tinh hoàn cấp tính không được điều trị dẫn đến.
• Co ngót của tinh hoàn bị ảnh hưởng (teo).
• Giảm khả năng sinh sản, nhưng điều này là hiếm.

Nếu tình trạng lây lan từ mào tinh hoàn đến tinh hoàn, kết quả được biết đến như orchitis-epididymo. Các dấu hiệu, triệu chứng và cách điều trị cơ bản cũng giống như cho viêm mào tinh hoàn.

Các xét nghiệm và chẩn đoán

Bác sĩ sẽ làm một bài kiểm tra thể chất, có thể tiết lộ các hạch bạch huyết mở rộng ở bẹn và tinh hoàn mở rộng ở phía bên bị ảnh hưởng. Bác sĩ cũng có thể làm một cuộc kiểm tra trực tràng để kiểm tra mở rộng tuyến tiền liệt hoặc đau và chảy máu, xét nghiệm nước tiểu để kiểm tra xem có nhiễm trùng và bất thường khác.

Các xét nghiệm khác bác sĩ để có thể bao gồm:

• STD sàng lọc: Điều này liên quan đến việc có được một mẫu chảy ra từ niệu đạo. Bác sĩ có thể chèn một tăm bông hẹp vào cuối dương vật để có được mẫu, sau đó kiểm tra sự hiện diện của vi khuẩn hoặc các sinh vật truyền nhiễm khác. Các kết quả có thể được sử dụng để lựa chọn kháng sinh hiệu quả nhất để điều trị.
• Siêu âm: Thử nghiệm này không xâm lấn dùng sóng âm thanh tần số cao để tạo ra hình ảnh của cấu trúc bên trong cơ thể và được sử dụng để loại trừ các điều kiện như xoắn tinh hoàn hoặc khối u tinh hoàn. Bác sĩ có thể sử dụng xét nghiệm này nếu các triệu chứng bắt đầu với bất ngờ, đau nặng và các xét nghiệm khác chưa được dứt khoát.
• Hạt nhân quét: Cũng được sử dụng để loại trừ xoắn tinh hoàn, kiểm tra này bao gồm việc tiêm một lượng nhỏ chất phóng xạ vào máu. Máy ảnh đặc biệt sau đó có thể phát hiện các khu vực ở tinh hoàn nhận được lưu lượng máu ít – cho thấy xoắn, hoặc chảy máu nhiều hơn, hỗ trợ chẩn đoán viêm mào tinh hoàn.

Phương pháp điều trị và thuốc

Viêm mào tinh hoàn gây ra bởi một căn bệnh lây nhiễm qua đường tình dục (STD) hoặc nhiễm trùng khác sẽ được điều trị bằng thuốc kháng sinh. Đối tác tình dục của bạn cũng sẽ cần điều trị. Hãy thông báo cho Bác sĩ về những loại thuốc mà bạn sử dụng và tiền sử dị ứng của bạn (nếu có). Từ những thông tin này, kết hợp với xác định chính xác những loại nhiễm trùng sẽ giúp bác sĩ lựa chọn phương án điều trị tốt nhất.

Cần thực hiện đúng và đủ liệu trình điều trị bằng kháng sinh mà Bác sĩ chỉ định, ngay cả khi bạn cảm thấy tình trạng bệnh có cải thiện sau 2 – 3 ngày điều trị. Ngược lại, nếu bạn cảm thấy tình trạng không cải thiện, bạn có thể liên hệ với Bác sĩ để được tư vấn tốt nhất.  Sau khi kết thúc đợt điều trị, bạn nên tái khám để Bác sĩ kiểm tra và đảm bảo sự lây nhiễm đã được xóa sổ.

Trong hầu hết trường hợp, các triệu chứng cải thiện sau một vài ngày dùng kháng sinh. Nếu triệu chứng không cải thiện như mong đợi, bác sĩ có thể thử một kháng sinh. Nếu các triệu chứng vẫn không cải thiện, bác sĩ có thể làm các xét nghiệm thêm để xác định xem viêm mào tinh hoàn là do cái gì khác hơn là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc STD.

Nếu một túi mủ (áp xe) đã được hình thành, nó có thể cần được xử lý và trong một số trường hợp một phần hoặc tất cả các mào tinh hoàn cần phải được phẫu thuật (epididymectomy). Phẫu thuật cũng có thể được xem xét nếu viêm mào tinh hoàn là do tiềm ẩn các khuyết tật về thể chất, nhưng nhiều người tiếp tục bị đau bìu sau epididymectomy.

Phong cách sống và biện pháp khắc phục

Có viêm mào tinh hoàn thường có nghĩa là đang trải qua cơn đau và khó chịu đáng kể. Để giảm các triệu chứng, hãy thử những cách sau:

• Nghỉ ngơi trên giường: Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của sự khó chịu, có thể muốn ở lại trên giường một hoặc hai ngày.
• Nâng cao bìu: Trong khi nằm xuống, đặt một khăn xếp dưới bìu .
• Áp lạnh lên bìu: ác gói trong một chiếc khăn mỏng và loại bỏ các gói lạnh mỗi 30 phút hoặc lâu hơn để tránh làm hỏng da.
• Không có quan hệ tình dục cho đến khi nhiễm trùng đã xoá sổ. Hãy hỏi bác sĩ khi có thể có quan hệ tình dục trở lại.

Phòng chống

Nếu viêm mào tinh hoàn là do STD, đối tác cũng sẽ cần điều trị. Nếu đối tác không được điều trị, có thể gặp STD trở lại. Hành vi tình dục an toàn hơn, chẳng hạn như quan hệ tình dục một vợ một chồng và sử dụng bao cao su, giúp bảo vệ chống lại các bệnh STDs có thể gây viêm mào tinh hoàn.

Nếu có nhiễm trùng đường niệu thường xuyên hoặc các yếu tố nguy cơ khác của viêm mào tinh hoàn, bác sĩ có thể thảo luận những cách khác để ngăn ngừa viêm mào tinh hoàn tái diễn.

Theo Dieutri.vn